دلایل و علت سرگیجه
سرگیجه یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف طیف وسیعی از احساسات، مانند احساس خستگی، عدم تعادل، ضعف یا ناپایداری استفاده می‌شود. سرگیجه یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بزرگسالان به پزشک است. سرگیجه به ندرت بیماری تهدیدکننده زندگی محسوب می‌شود. درمان سرگیجه بستگی به علت سرگیجه دارد.
سرگیجه چیست؟
سرگیجه (Dizziness) واژه‌ای است که احساس گیجی و دور خوردن سر در حالت نامتعادل را توصیف میکند. برای اینکه به پزشک خود شرح دهید که چه حسی دارید، می‌توانید از این واژه‌ها هم استفاده کنید:
- احساس عدم تعادل (disequilibrium): زمانی که شما احساس ثبات نمی‌کنید.
- احساس سبکی سر (lightheaded): زمانی که شما کسل و گیج و منگ هستید یا اینکه احساس می‌کنید که الان غش خواهید کرد.
- احساس دوران سر (vertigo): احساس سرگیجه زمانی که حرکت نمی‌کنید.
علت سرگیجه چیست؟
عوامل زیادی هستند که باعث احساس سرگیجه و خستگی در شما خواهند شد. گاهی عوامل موقت باعث ایجاد سرگیجه می‌شوند و به همان سرعتی که می‌آیند برطرف خواهند شد. اگر شما غالباً احساس سرگیجه، خستگی و بی‌حالی دارید؛ برای تشخیص بهتر موضوع باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر سرگیجه و بی‌حالی درمان نشود موجب از هوش رفتن فرد خواهد شد. از طرفی خطر بروز تصادف در افرادی که سرگیجه‌ی خود را درمان نمی‌کنند، بسیار بیش از سایرین است. در ادامه برخی از اصلی‌ترین دلایل سرگیجه را بررسی می‌کنیم.
↑سرگیجه به علت قند خون پایین
بدن برای تامین انرژی خود به قند و یا گلوکز نیاز دارد. زمانی که سطح قند خون بدن پایین بیاید، شما احساس سرگیجه و خستگی خواهید داشت و در بدنتان احساس لرزش دارید.
قند خون پایین غالباً از عوارض انسولین و دیگر داروهاییست که برای درمان دیابت از آن‌ها استفاده می‌شود. این داروها در اصل سطح قند خون بدن را پایین می‌آورند ولی اگر دوز مصرفی آن‌ها به درستی رعایت نشود، سطح قند خون می‌تواند به سرعت پایین رود.
- اگر فرد به دیابت مبتلا نباشد، امکان ابتلا به هیپوگلیسمی (hypoglycemia) وجود دارد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که فرد برای مدت زمانی غذا نخورد و یا بدون اینکه چیزی بخورد مقدار زیادی الکل مصرف کرده باشد.
دیگر نشانه‌های قند خون پایین شامل:
- ضربان قلب بالا
- عرق کردن زیاد
- لرز شدید
- گرسنگی
- بی‌قراری
- گیجی
↑سرگیجه بر اثر فشار خون پایین
زمانی که خون در سطح کل بدن جریان دارد، فشاری را به دیواره‌ی رگ‌ها وارد میکند که به آن فشار خون گفته می‌شود. زمانی که فشار خون افت میکند فرد ممکن است احساس سرگیجه، سبکی سر یا بی‌حالی را تجربه کند.
برخی دیگر از نشانه‌های فشار خون پایین عبارتند از:
- حالت تهوع
- تشنگی
- تاری دید
- نفس‌های سریع و سطحی
- رنگ پریدگی
- اختلال در تمرکز
کم خونی و ارتباط آن با سرگیجه
گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌های بدن منتقل می‌کنند. زمانی که به کم‌خونی (anemia) مبتلا هستید، بدن مقدار کافی گلبول قرمز نخواهد داشت، یا اینکه این سلول‌ها کار خود را به درستی انجام نخواهند داد. کمبود اکسیژن هم باعث احساس گیجی و بی‌حالی خواهد شد.
نشانه‌های کم‌خونی عبارتند از:
نفس کم آوردن
ضعف
ضربان قلب شدید
سردرد
دست و پای سرد
پوست رنگ پریده
درد سینه
سرگیجه به دلیل سردردهای میگرنی
میگرن از دیگر علائم سرگیجه است. سردردهای میگرنی (Migraines) از نوع سردردهای شدید نبض‌دار هستند که معمولا چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد.
افراد درگیر میگرن علاوه بر سردرد ممکن است علائم دیگری را تجربه کنند؛ مانند:
تغییرات در دید، مانند دیدن فلش‌های نوری و رنگ در میدان دید
حالت تهوع و استفراغ
حساسیت به نور و صدا
احساس سبکی سر
بی‌حالی
افراد مبتلا به میگرن، حتی در صورتی که سردرد هم نداشته باشند، می‌توانند احساس سرگیجه و دوران سر را تجربه کنند. حس دوران سر از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه خواهد داشت. برای جلوگیری از بروز سردردهای میگرنی، فرد باید از عوامل تحریک‌کننده‌ی بروز میگرن مانند الکل، کافئین و لبنیات دوری کند.
تاثیر مصرف دارو در بروز سرگیجه
برخی از داروها موجب سرگیجه و بی‌حالی می‌شوند و این مسئله جز عوارض جانبی آن‌ها به شمار می‌رود، این داروها عبارتند از:
داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین (fluoxetine) و ترازودون (trazodone)
داروهای ضد تشنج مانند والپروات (divalproex)، گاباپنتین (gabapentin) و پرِگابالین (pregabalin)
داروهای پایین آورنده‌ی فشار خون مانند مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE inhibitors)، مسدود‌کننده‌های بتا (beta-blockers) و داروهای ادرار‌آور (diuretics)
ریلکس‌کننده‌های عضلات مانند سیکلوبنزاپرین (cyclobenzaprine) و متازولون (metaxalone)
قرص‌های خواب همچون دیفن‌هیدرامین (diphenhydramine)، تمازپام (temazepam)، زولپیدم (zolpidem) و سزوپیکلون (eszopiclone)
سندروم خستگی مزمن از جمله علت‌های سرگیجه
سندروم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome (CFS)) عارضه‌ای است که در آن حتی بعد از یک خواب خوب هم فرد احساس خستگی بیش از حد دارد. علائم این سندروم شامل احساس سرگیجه و دشوار بودن حفظ تعادل است.
سندروم خستگی مزمن احتمالا با این علائم همراه است:
مشکلات خواب
مشکلات حافظه و عدم تمرکز
درد ماهیچه‌ها و مفاصل
سردرد
آلرژی و حساسیت به مواد غذایی، داروها و یا دیگر ترکیبات
سرگیجه به دلیل التهاب گوش داخلی
عفونت‌های ساده‌ای که در طول سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ می‌دهند می‌توانند باعث التهاب نورون‌های بخش دهلیزی گوش داخلی (vestibular) شوند. این نورون‌ها پیام‌ها را از گوش به مغز می‌برند و باعث می‌شوند که شخص سرپا ایستاده و تعادل خود را حفظ کند. تورم سیستم دهلیزی گوش داخلی باعث سرگیجه و احساس دوران سر خواهد شد. گاهی هم شخص احساس بی‌حالی و خستگی خواهد داشت.
نشانه‌های بیماری التهاب گوش داخلی عبارتند از:
حالت تهوع و استفراغ
عدم تمرکز
تاری دید
از دست رفتن آب بدن دلیلی برای سرگیجه
از دست رفتن آب بدن یا دهیدراته شدن (Dehydration)زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آب و مایعات کافی را دریافت نکند. اگر فرد مقدار کافی آب ننوشد؛ دهیدراته خواهد شد. معمولا در فصل‌های گرم سال افرادی که مجبور هستند ساعت‌های طولانی در فضای باز کار یا ورزش کنند به این عارضه دچار می‌شوند.
علائم از دست رفتن آب بدن عبارتند از:
بی‌حالی
عدم دفع ادرار یا حجم کم ادرار
گیجی
برای درمان سرگیجه به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر به صورت مرتب دچار سرگیجه و بی‌حالی می‌شوید، برای یافتن علت موضوع هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. اگر نشانه‌ها و علائم وخیم‌تری دارید با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس بیمارستان‌ها مراجعه کنید. از جمله این علائم عبارتند از:
غش کردن، از حال رفتن و یا کم شدن درجه‌ی هوشیاری
تشنج
تاری و از دست دادن دید
استفراغ شدید
تپش قلب
درد سینه
گیجی
تب بالا
مشکلات در صحبت کردن
” به طور کلی اگر دچار سرگیجه شدید، ناگهانی یا طولانی‌مدت و ناشناخته هستید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. اگر در معرض سرگیجه شدید همراه با هر کدام از علائم بالا هستید، مراقبت‌های اورژانسی را دریافت کنید. در حالت کلی، کارهای کمی وجود دارد که می‌تواند از سرگیجه و بی‌حالی شما جلوگیری کند.”
ولی می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
* در طول روز مقدار مناسبی آب بنوشید، این‌کار مانع از این می‌شود که بدن آب خود را از دست بدهد.
* مصرف الکل را متوقف کنید یا مقدار مصرف را محدود کنید.
* به آهستگی وضعیت خود را از حالت خوابیده به حالت نشسته تغییر دهید.
* برای جلوگیری از بروز تصادفات رانندگی اگر احساس سرگیجه دارید؛ رانندگی نکنید و یا کارهای سنگین انجام ندهید. به حالت نشسته در جای خود بدون حرکت بمانید تا احساس سرگیجه برطرف شود.
دلایل و علت سرگیجه
نظرات