آزمایش CBC یا Complete Blood Count (شمارش کامل خون) یکی از معمول‌ترین آزمایش‌های خون است که به منظور ارزیابی سلامت عمومی بیماران استفاده می‌شود. این آزمایش با تحلیل مختصات مختلف خون، اطلاعات ارزشمندی را درباره تعداد و نوع سلول‌های خون، اندازه آنها، و نسبت‌های آنها به یکدیگر فراهم می‌کند. CBC شامل شمارش تعداد سلول‌های خون سفید (WBC)، سلول‌های خون قرمز (RBC)، و سلول‌های پلاکت (Platelets) می‌شود. همچنین، این آزمایش اطلاعاتی درباره هموگلوبین، هماتوکریت، و تعداد سلول‌های خون سفید ارائه می‌دهد. آزمایش CBC به عنوان یک ابزار تشخیصی مهم در تحلیل بیماری‌های خونی، التهابات، اختلالات سیستم ایمنی، و مشکلات اختلال خون از اهمیت بسزایی برخوردار است. این آزمایش اغلب به عنوان یک ابزار مهم در تشخیص و پیگیری بسیاری از حالت‌های بیماری به کار می‌رود. با پلاس ماد همراه باشید.
علت انجام آزمایش CBC چیست؟
آزمایش شمارش کامل خون CBC (Complete Blood Count) به عنوان یکی از پرکاربردترین آزمایش‌های خون، اطلاعات مهمی درباره سلامت و وضعیت خون فراهم می‌کند.
دلایل انجام آزمایش CBC
چرا به انجام آزمایش CBC نیاز داریم؟ در ادامه دلایل انجام آزمایش CBC را بررسی خواهیم کرد.
ارزیابی سلامت عمومی
آزمایش CBC اطلاعات جامعی از قبیل تعداد سلول‌های خون قرمز، سفید، و پلاکت‌ها را ارائه می‌دهد که در ارزیابی سلامت عمومی بدن بسیار مفید است.
تشخیص بیماری‌های خونی
این آزمایش برای تشخیص بیماری‌های خونی نظیر آنمیا، لوکمی، و ترومبوسیتوپنیا که به کاهش تعداد خون قرمز، افزایش تعداد خون سفید، یا افت تعداد پلاکت‌ها همراه است، استفاده می‌شود.
پیگیری درمان
افرادی که درمان‌های خاصی مثل شیمی درمانی را دریافت می‌کنند، نیاز به انجام مکرر آزمایش شمارش کامل خون CBC دارند تا اثرات درمان و تغییرات در سلامت خون خود را نظارت کنند.
تشخیص علائم نامعلوم
علائمی مانند خستگی، ضعف، و کاهش وزن ممکن است به علت مشکلات در خون باشند که با آزمایش CBC ممکن است شناسایی شوند.
تعیین ریشه مشکلات ایمنی
CBC برای بررسی و شناسایی مشکلات ایمنی نیز انجام می‌شود، زیرا تعداد و نسبت سلول‌های خون سفید می‌تواند به نحوی نشان‌دهنده وضعیت سیستم ایمنی بدن باشد. از طریق انجام این آزمایش، پزشکان می‌توانند بهبودها یا مشکلات محتمل در سلامت خون و سیستم ایمنی را بررسی کرده و درمان مناسب را تجویز کنند.
شرایط آزمایش CBC چیست؟
آزمایش CBC در شرایط معمولی آزمایشگاهی اجرا می‌شود و برخی از شرایطی که باید برای انجام این آزمایش رعایت شوند عبارتند از:
نمونه‌برداری خون
نمونه خون برای CBC از ورید عمدتاً در ناحیه آرنج گرفته می‌شود. و نمونه باید تا حد ممکن از تداخل با اجزاء دیگر خون (مانند بافت‌ها و سلول‌های خون خود) جلوگیری شود.
آماده‌سازی برای آزمایش
تا قبل از نمونه‌برداری، فرد باید به مدت معینی ناشتا باشد تا نتایج تحلیلی دقیق‌تر حاصل شود. پزشک یا تکنسین آزمایش ممکن است دستورات خاصی برای پیش‌آزمایش اعلام کنند.
آزمایش در زمان معین
زمان انجام آزمایش CBC در طول روز ممکن است تاثیرگذار باشد. مثلاً، صبح زود ممکن است تعداد سلول‌های خون سفید بیشتر باشد. در نتیجه، زمان تعیین شده برای انجام آزمایش می‌تواند توسط پزشک یا تکنسین تعیین شود.
انجام تدابیر بهداشتی
تدابیر بهداشتی، از جمله استفاده از وسایل تمیز جهت نمونه‌برداری و جلوگیری از آلودگی نمونه، بسیار حائز اهمیت هستند.
عناصر اصلی آزمایش CBC چیست؟
آزمایش شمارش کامل خون یا CBC شامل اندازه‌گیری و ارزیابی اجزاء اصلی خون است. این آزمایش اطلاعات مفیدی درباره تعداد و وضعیت سلول‌های مختلف خون فراهم می‌کند. عناصر اصلی آزمایش CBC عبارتند از:
سلول‌های خون قرمز (RBC)
این سلول‌ها همچون “گلبول‌های قرمز” نیز شناخته می‌شوند و وظیفه حمل اکسیژن از ریه‌ها به سایر بخش‌های بدن و حمل دی‌اکسید کربن از بخش‌های مختلف بدن به ریه‌ها را دارند. CBC تعداد و اندازه این سلول‌ها را ارزیابی می‌کند.
سلول‌های خون سفید (WBC)
این سلول‌ها نقش اصلی در سیستم ایمنی بدن دارند و در مقابل عوامل عفونی و بیماری‌ها تعامل دارند. CBC تعداد سلول‌های خون سفید را در هر واحد حجم خون ارزیابی می‌کند.
پلاکت‌ها (Platelets)
پلاکت‌ها نقش مهمی در لخته‌ای شدن خون دارند. آنها با کمک فیبرین، یک پروتئین اصلی، به ایجاد لخته خون کمک می‌کنند. آزمایش CBC تعداد پلاکت‌ها را ارزیابی می‌کند.
هماتوکریت (Hematocrit)
نسبت حجم سلول‌های خون قرمز به حجم کل خون را نشان می‌دهد و نقش مهمی در اندازه‌گیری غلظت خون دارد.
هموگلوبین (Hemoglobin)
این پروتئین در سلول‌های خون قرمز وظیفه حمل اکسیژن و دی‌اکسید کربن را دارد. میزان هموگلوبین نیز در CBC ارزیابی می‌شود. این عناصر اصلی، ترکیبی از مؤلفه‌های اصلی خون را شامل می‌شوند که با انجام آزمایش شمارش کامل خون CBC، وضعیت سلامت و عملکرد سیستم خونی بدن ارزیابی می‌شود.
مزایای آزمایش CBC
آزمایش شمارش کامل خون یا CBC یکی از آزمون‌های مهم در پزشکی است که اطلاعات مهمی ارائه می‌دهد. برخی از مزایای این آزمایش عبارتند از:
تشخیص آنمیا
آزمایش CBC میزان هموگلوبین و سلول‌های خون قرمز را اندازه‌گیری می‌کند که به تشخیص آنمیا (کمبود هموگلوبین) کمک می‌کند.
اطلاعات در مورد عفونت‌ها
افزایش تعداد سلول‌های خون سفید (WBC) در CBC ممکن است نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن باشد.
شناسایی بیماری‌های خونی
آزمایش CBC می‌تواند به شناسایی بیماری‌های خونی نظیر لوکمی (افزایش سلول‌های خون سفید) یا ترومبوسیتوپنیا (کاهش تعداد پلاکت‌ها) کمک کند.
پایش درمان
برای افرادی که درمان خاصی می‌گیرند (مثل شیمی درمانی)، CBC به پزشک کمک می‌کند تا تغییرات در سلامت خون و وضعیت فیزیکی بدن پس از درمان را پایش کند.
تعیین وضعیت ایمنی
تغییرات در تعداد سلول‌های خون سفید ممکن است نشان‌دهنده وضعیت ایمنی بدن باشد.
تشخیص مشکلات خونی جدید
تحلیل CBC می‌تواند به پزشک اطلاعاتی از مشکلات خونی جدید، از جمله افزایش یا کاهش ناشی از بیماری‌های مختلف، فراهم کند.
پیگیری سلامت عمومی
آزمایش شمارش کامل خون CBC به عنوان یک نمایشگاه عمومی از سلامت عمومی بدن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
میزان نرمال آزمایش CBC چقدر است؟
در ادامه میزان نرمال آزمایش CBC را بررسی خواهیم کرد:
سلول‌های خون قرمز (RBC)
این سلول‌ها مسئول حمل اکسیژن به انحصار بدن و دیگر مواد غذایی هستند. برای مردان معمولاً بین 4.5 تا 5.5 میلیون و برای زنان معمولاً بین 4.0 تا 5.0 میلیون در میکرولیتر خون است.
سلول‌های خون سفید (WBC)
این سلول‌ها مسئول مبارزه با عفونت‌ها هستند. تعداد معمولی آنها بین 4,000 تا 11,000 در میکرولیتر خون است.
پلاکت‌ها (Platelets)
این سلول‌ها نقش اصلی در لخته‌ای شدن خون دارند. معمولاً بین 150,000 تا 450,000 در میکرولیتر خون هستند.
هماتوکریت (Hematocrit)
این نشان‌دهنده میزان حجم سلول‌های خون قرمز در مقایسه با حجم کل خون است. برای مردان معمولاً بین 38.3% تا 48.6% و برای زنان معمولاً بین 35.5% تا 44.9% است.
هموگلوبین (Hemoglobin)
این یک پروتئین است که اکسیژن را به انحصار خود می‌گیرد و به بازگشت دی‌اکسید کربن به ریه‌ها کمک می‌کند. برای مردان معمولاً بین 13.8 تا 17.2 گرم در دسی‌لیتر و برای زنان معمولاً بین 12.1 تا 15.1 گرم در دسی‌لیتر خون است. این مقادیر معمولاً به عنوان بازه‌های نرمال در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شوند. اگر نتایج آزمایش شما از این بازه‌ها خارج شود، پزشک شما ممکن است بررسی دقیق‌تری انجام دهد تا علت تغییرات را بررسی کند.
سوالات متداول
آیا نتایج غیر طبیعی در CBC باید نگران کننده باشند؟
نتایج غیرطبیعی در آزمایش CBC ممکن است به مشکلات سلامت اشاره کنند، اما هر تغییرات باید توسط پزشک شما ارزیابی شود. در برخی موارد، تغییرات کوچک هم ممکن است بدون نگرانی باشند.
آیا تغییرات در نتایج CBC همواره نشانگر بیماری است؟
خیر، تغییرات در نتایج آزمایش CBC ممکن است به عنوان نشانه‌ای از مسائل خونی یا دیگر مشکلات سلامت مطرح شوند. اما برای تشخیص دقیق بیماری، نیاز به آزمایش‌ها و ارزیابی‌های دقیق‌تر دارید.
کلام آخر
آزمایش CBC مهمترین روش برای بررسی وضعیت خون است. این آزمایش میزان سلول‌های خون مثل سلول‌های قرمز، سفید، و پلاکت‌ها را ارزیابی می‌کند. نتایج آزمایش به پزشک اطلاعاتی از مشکلات خونی، عفونت‌ها، یا نیاز به درمان‌های خاص را ارائه می‌دهد. همچنین، آزمایش شمارش کامل خون برای پیگیری وضعیت خون در طول زمان و نظارت بر درمان‌های انجام شده نیز استفاده می‌شود.
